WSPINACZKA DLA POCZĄTKUJĄCYCH: RODZAJE CZEKANÓW I ICH PRZEZNACZENIE
Czekan jest niezbędny podczas wspinaczki lodowej czy w przypadku ostrych podejść w górach. Jest także ważnym elementem wyposażenia skiturowców. Każda sytuacja jednak wymaga innego czekana. Jego dobór do terenu, przeznaczenia i wzrostu jest niezwykle ważny i wpływa na Twoje bezpieczeństwo podczas uprawiania zimowych aktywności. Źle dobrany czekan może nie spełnić swojej funkcji w terenie, a także niepotrzebnie zmniejszyć Twój budżet. Dziś podpowiemy, jak dobrać czekan, aby zapewnił Ci maksymalne bezpieczeństwo w górach.
Budowa czekana
Niezależnie od rodzaju, każdy czekan zbudowany jest z dwóch podstawowych elementów: styliska i głowicy. Do tego dochodzą różne zakończenia głowicy – może być to młotek, łopatka. Czekan może mieć także tylko ostrze. Samo ostrze również może przybierać różne kształty - może być lekko zakrzywione lub proste.
Do tego wiele modeli czekanów Grivel zakończonych jest grotem znajdującym się na końcu styliska. Z kolei głowica w czekanach technicznych ma otwór do zawieszenia na karabinku. Innym elementem jest pętla nadgarstkowa czy elastyczna lanca, którą możesz przypiąć do uprzęży. W ten sposób nie zgubisz czekana przy stromych podejściach czy na pionowej ścianie.
O przeznaczeniu poszczególnych elementów przeczytasz przy opisie konkretnych modeli. Niezwykle ważny jest również materiał, z którego wykonany jest czekan. W jednych sytuacjach będzie Ci zależeć na maksymalnym obniżeniu jego wagi, w innych z kolei warto postawić na wytrzymałość, która idzie w parze ze wzrostem jego ciężaru.
Klasyfikacja czekanów
Zanim przejdziemy do konkretnych rodzajów czekanów, warto wspomnieć o ich klasyfikacji. Według najnowszej normy wyróżnia się dwa typy czekanów 1 i 2. Typ pierwszy przeznaczony jest do zimowej turystyki. Wykonany jest z lżejszych materiałów, co wpływa na jego mniejszą wytrzymałość. Nie oznacza to jednak, że w sytuacjach awaryjnych Cię zawiedzie. Spełnia normy bezpieczeństwa, jednak w spotkaniu np. ze skałą może sobie już nie poradzić.
Typ drugi obejmuje czekany techniczne przeznaczone do wspinaczki lodowcowej, miksowej czy drytoolingu. Do ich produkcji użyto wytrzymałych stopów metali, dzięki czemu wbijając czekan w ścianę, nie musisz się obawiać, że nagle trafisz na gołą skałę.
Czekan turystyczny
Największą różnorodność można zaobserwować wśród czekanów turystycznych. Sytuacja ta wynika z tego, że są one najpowszechniej używane. To powoduje, że możesz wśród nich znaleźć całkiem proste modele, które spokojnie wystarczą Ci na zimowych trasach w górach. Możesz również znaleźć czekan turystyczny, który pozwoli Ci wspiąć się na krótkie odcinki lodowej ściany.
Musisz jednak wziąć pod uwagę materiały, z których robione są czekany turystyczne. Mniej wytrzymały stop stali czy mniej wygięte stylisko dyskwalifikuje je do wspinaczki lodowej. Zatem nie próbuj zamienić tych dwóch czekanów, bo może się to niedobrze dla Ciebie skończyć.
Jak wygląda czekan turystyczny? Przykładem takiego podstawowego modelu jest czekan turystyczny Grivel G Zero. Ma proste stylisko zakończone grotem. Dzięki temu możesz łatwo podpierać się nim podczas stromych wejść. Grot pozwoli Ci na lepsze penetrowanie zlodowaciałego śniegu przed sobą lub za sobą. Ciekawym rozwiązaniem w tym modelu jest plastikowa osłona termiczna na ostrze. Dzięki niej zwiększa się komfort trzymania jej w dłoni bez rękawiczki. Głowica wykonana jest ze stali węglowej, dzięki czemu jest lekka, ale bardziej podatna na wygięcie. Doskonale sprawdzi się na śniegu, ale z lodem może już nie pójść jej tak dobrze. Z tego względu model ten jest doskonały na lżejsze wyprawy w góry, ze stromymi podejściami, ale bez wspinaczki.
Nieco bardziej zaawansowanym modelem jest czekan turystyczny Grivel G1. Największą różnicę zauważysz w doborze materiałów. W tym przypadku głowica wykonana jest z wytrzymałej stali kutej na gorąco. Stylisko z kolei jest z lekkiego aluminium. Choć czekan poradzi sobie lepiej na twardym śniegu i lodzie – to nadal jest to typ 1. Jeśli jednak spotkasz na trasie krótką ścianę lodową – bez problemu przejdziesz ją z tym czekanem. Model ten wyposażony jest np. w otwór do wpięcia karabinka, co z pewnością ułatwia jego transport. Możesz łatwo przypiąć go np. do plecaka.
W jakim terenie go użyjesz?
Czekany typu pierwszego doskonale nadają się do turystyki zimowej i alpinizmu. Sprawdzą się także w Tatrach, jednak nie na ścianach wymagających wspinaczki. Jeśli jesteś ambitnym turystą, lepiej wybrać czekan ze stalową głowicą, dzięki czemu nie musisz obawiać się wbijania czekana w cienką warstwę śniegu czy lodu. Tego rodzaju czekan z pewnością będziesz mógł dłużej używać.
Czekan wspinaczkowy
Czekany techniczne są ważnym elementem sprzętu wspinaczkowego zimą. Dzięki nim jesteś w stanie bezpiecznie wbić się w pionową, oblodzoną ścianę i spokojnie założyć asekurację. Czekany wspinaczkowe są cięższe, ponieważ wykonane są głównie ze stali. Ich stylisko jest lekko lub nawet bardzo wygięte. Dzięki temu skutecznie chroni palce przed kontaktem z lodem lub skałą. Ostrze jest proste lub lekko wygięte w dół, co pomaga w zahaczeniu się na wystających krawędziach lodu.
Dobrym przykładem jest czekan techniczny Grivel Jorasses 2.0. Wyposażony jest w łopatkę, dzięki, której można wykuć stopnie w lodzie. Choć podczas wspinaczki lodowej z pewnością przyda Ci się także czekan zakończony młotkiem. Świetnym udogodnieniem w tym modelu jest gumowa rękojeść i system Easy Slider. Dzięki niemu możesz regulować długość styliska. Podpórkę na dłoń możesz zablokować na dowolnej wysokości, dzięki czemu Twój chwyt zawsze będzie pewny.
Czekan Jorasses ma również otwór na wpięcie karabinka czy elastyczną lancę, którą możesz podpiąć do uprzęży. Dzięki temu nie zgubisz czekana na pionowej ścianie.
Innym przykładem czekana typu 2 jest czekan turystyczny Grivel AIR TECH EVOLUTION. Jest niezwykle lekki. Jego głowica wykonana jest ze stali kutej chromowo-molibdenowej, z kolei rękojeść z lekkiego aluminium. Jego stylisko jest mocniej wygięte, jednak ostrze jest nieco prostsze. Zakończony jest grotem i łopatką. Otwór na wpięcie karabinku i wytrzymałe materiały, z których jest wykonany, pozwalają na zbudowanie stanowiska asekuracyjnego.
W jakim terenie go użyjesz?
Czekany techniczne sprawdzają się podczas wspinaczki lodowej, w terenie miksowym czy podczas drytoolingu. Ostrze nie uszkodzi się podczas spotkania nawet z twardą skałą. Jeśli więc masz w planach wspinaczkę na pionowe skały, czekany techniczne to jedyny możliwy wybór.
A może czekan skiturowy?
Skituring jest coraz popularniejszą formą aktywności zimowej. Jest to nic innego jak turystyka na nartach. Pozwala ona szybciej przebyć wyznaczoną trasę i jednocześnie umożliwia zjazdy poza ustalonymi stokami. Narty w tym przypadku wyposażone są w wiązanie, które pozwala na swobodne wchodzenie w nich pod górę i sztywne unieruchomienie kostki podczas zjazdu. Podczas skituringu czeka Cię więc nieustanne wspinanie i zjeżdżanie na nartach. Nic dziwnego, że skiturowcy walczą o każdy gram, wybierając jak najlżejszy sprzęt. Same narty czasem nie przekraczają 1,5 kg.
W ich przypadku czekan spełnia głównie rolę podpory podczas podejść na ośnieżone zbocza. Mają więc do czynienia z sypkim śniegiem lub kilkoma warstwami ubitego, lub lekko zlodowaciałego śniegu. Głowica czekana nie musi więc być wykonana z ciężkiej stali odpornej na uderzenia o skały. Można wykorzystać lżejszy i bardziej elastyczny materiał.
Czekan podczas skituringu pozwoli Ci również bezpiecznie wyhamować podczas niezaplanowanego zjazdu czy wykopać stopnie przy bardziej stromych podejściach. Z tego względu najlepiej sprawdzają się czekany zakończone łopatką lub całkowicie jej pozbawione. Jednak przez dłuższą część trasy Twój czekan skiturowy będzie przypięty do plecaka, dlatego waga jest tutaj kluczowym kryterium wyboru.
Dodatkowym udogodnieniem jest możliwość zamiany głowicy na szuflę, co umożliwiają niektóre modele czekanów. Przyda się to szczególnie przy spotkaniu z lawiną lub dużą zaspą.
Doskonałym przykładem może być czekan skiturowy Grivel Ghost. Jest lekki, ma aluminiowy trzonek i stalową głowicę. Jego stylisko jest proste i pozbawione grota, co niepotrzebnie dodałoby ciężaru. Jego rolę spełnia ścięte na ostro stylisko.
W jakim terenie go użyjesz?
Przyda się na każdym ośnieżonym zboczu góry. Spokojnie zastąpi Ci kije trekkingowe podczas stromych podejść. Zwiększy także Twoje bezpieczeństwo.
Jak dobrać długość czekana?
Jak pewnie zauważyłeś, czekany występują w różnych długościach. Zazwyczaj mieszczą się w przedziale 50–75 cm. Dotyczy to głównie czekanów turystycznych i skiturowych. Czekany techniczne są zazwyczaj krótkie - do 50 cm. Dłuższe utrudniałyby jedynie zamach i wbicie ostrza w lód. Zatem jaką długość czekana turystycznego wybrać?
Długość czekana dobiera się do wzrostu. Według starej metody powinien on sięgać kostki. Dziś jednak wyposażenie turysty nieco się zmieniło i polecane są zazwyczaj krótsze czekany sięgające do połowy łydki. Tę długość zmieniły głównie kije trekkingowe, które podczas łagodnych podejść spokojnie wystarczają. Na czekan zamienisz je, dopiero gdy podejście stanie się bardzo strome. W takiej sytuacji dłuższy czekan wymagałby o wiele większego zamachu ręką, aby wydobyć go ze śniegu, co na dłuższą metę jest bardzo męczące.
Co to jednak znaczy – czekan do połowy łydki? Aby zmierzyć odpowiednią długość, należy stanąć wyprostowanym i trzymać czekan w dłoni za głowicę. Ręka ma swobodnie zwisać z boku. Grot lub końcówka ma sięgać wówczas do połowy łydki.
Jeśli uprawiasz zimową aktywność w górach, rozważ kupno czekana. Nie tylko stanie się on pomocny przy bardziej stromych podejściach, ale także zwiększy Twoje bezpieczeństwo podczas niekontrolowanych zjazdów. Najpopularniejsze są czekany turystyczne, jednak do wspinaczki koniecznie wybierz techniczny sprzęt. Z kolei podczas skituringu postaw na lekkie modele czekanów skiturowych.